Τις προτάσεις οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εναλλακτική και διαδικτυακή επίλυση διαφορών ενέκρινε στις 10 Ιουλίου η επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς του ΕΚ. Αν και μηχανισμοί εξωδικαστικής επίλυσης εμπορικών διαφορών υπάρχουν στα κράτη μέλη, η εφαρμογή τους δεν είναι γενικευμένη και εκτιμάται ότι μόλις το 5% των καταναλωτών και το 9% των εμπόρων που βρέθηκαν αναμεμιγμένοι σε εμπορική διαφορά, έχουν προσφύγει σε τέτοιες διαδικασίες.

Στόχος είναι η απλούστευση και γενίκευση της χρήσης τέτοιων διαδικασιών είτε για αγορές στο ίντερνετ είτε για αγορές στον «πραγματικό» κόσμο και κλειδί γι αυτό, σημειώνει ο εισηγητής, είναι να γίνουν οι διαδικασίες «απλές, γρήγορες, φτηνές και το λιγότερο δυνατό γραφειοκρατικές». Με άλλα λόγια «πρέπει να έχουν προφανή πλεονεκτήματα έναντι της συμβατικής δικαστικής οδού για τις προτιμήσουν οι καταναλωτές».

Σε ότι αφορά την πρόταση για τη διαδικτυακή διάσταση της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, η πρόταση της επιτροπής δημιουργεί ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα παρέχεται δωρεάν, σε όλες τις γλώσσες της Ένωσης και όπου καταναλωτές και εμπορευόμενοι μπορούν να βρουν τις απλούστερες δυνατές λύσεις στη διαφορά τους.

Με παρέμβαση της έτερης εισηγήτριας του ΕΚ, η οδηγία θα ισχύει όχι μόνο για τις διεθνείς (εντός ΕΕ) συναλλαγές όπως είχε προτείνει η Επιτροπή, αλλά και για εκείνες που γίνονται εντός ενός και μόνο κράτους μέλους. Αρμόδιο όργανο, μπορεί να είναι συγκεκριμένος μεσολαβητής ή κάποια μορφή επιτροπής διαιτησίας η οποία θα πρέπει να παραλαμβάνει ολοκληρωμένο το αίτημα από την πλατφόρμα εντός 7 ημερών από την κατάθεσή του.

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ – Τι ισχύει στη χώρα μας

1. Εναλλακτική επίλυση διαφορών (ΕΕΔ)

Η Ελλάδα διαθέτει τρία συστήματα ΕΕΔ: Τον Συνήγορο του Καταναλωτή (δημόσιος φορέας) που εποπτεύει 54 επιτροπές επίλυσης διαφορών καταναλωτή σε τοπικό επίπεδο, τον Συνήγορο στον τομέα Τραπεζικών – Επενδυτικών Υπηρεσιών (ιδιωτικός φορέας) και την Διεύθυνση Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων και Αναλογιστικής της ΓΓΕ του υπουργείου Ανάπτυξης.

Κατά μέσο όρο, ο Συνήγορος στον τομέα Τραπεζικών – Επενδυτικών Υπηρεσιών δίνει λύση σε καταγγελίες εντός 77 ημερών. Κατά το 2009, έλαβε πάνω από 10.000 καταγγελίες από καταναλωτές λιανικού επιπέδου εκ των οποίων πάνω από το 77% ανήκε στην αρμοδιότητα του.

Ένας καταγγέλλων χρεώθηκε από την τράπεζα του δύο φορές για μια αγορά του στο Λονδίνο (Ετήσια Έκθεση 2009 σ. 14). Ο Συνήγορος στον τομέα Τραπεζικών – Επενδυτικών Υπηρεσιών πέτυχε η τράπεζα να επιστρέψει στον καταναλωτή τη δεύτερη χρέωση.

2. Δικαστικές διαδικασίες για μικροδιαφορές

Στην Ελλάδα υφίσταται μια υποχρεωτική διαδικασία για μικροδιαφορέςκάτω των 1.500€. Δεν υφίσταται διαδικασία έφεσης για αυτή. Το ειρηνοδικείο υποχρεούται να προσπαθεί να επιτύχει συμβιβασμό των αντιδίκων. Ο κανονισμός αριθ. 861/2007 για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών (Κανονισμός ΕΚ αριθ. 861/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2007, για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών, ΕΕ L 199 της 31 Ιουλίου 2007, σ 1-22) προβλέπει μια απλοποιημένη δικαστική διαδικασία για διασυνοριακές διαφορές κάτω των 2.000€. Οι ειρηνοδίκες είναι αρμόδιοι για θέματα που αφορά ο κανονισμός περί μικροδιαφορών.

3. Αγωγές παραλείψεως – Οδηγία 98/27/ΕΚ περί αγωγών παραλείψεως στον τομέα της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών (Οδηγία 98/27/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 1998 περί των αγωγών παραλείψεως στον τομέα της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών, ΕΕ 19 της 11.51.1998, σ51-55)

Οι αρμόδιες οργανώσεις καταναλωτών δύνανται να καταθέσουν αγωγές παραλείψεως ενώπιον του δικαστηρίου εντός έξι μηνών από τη στιγμή που έλαβε χώρα η τελευταία παράβαση. Το δικαστήριο δύναται να αποφασίσει την καταβολή αποζημίωσης για ηθική βλάβη, που θα χρησιμοποιηθεί για σκοπούς που εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον των καταναλωτών. Τα ελληνικά δικαστήρια οφείλουν να δημοσιεύουν τις αποφάσεις τους στον τύπο και μέσω του διαδικτύου.

4. Συλλογική αποζημίωση

Οι οργανώσεις των καταναλωτών δύνανται να προβούν σε ενέργειες για την αναγνώριση του δικαιώματος των καταναλωτών σε επανόρθωση. Μετά την έκδοση από το δικαστήριο μιας απόφασης η οποία έχει καταστεί τελεσίδικη, κάθε μεμονωμένος καταναλωτής που είχε υποστεί βλάβη δύναται να ζητήσει αποζημίωση απευθείας από τον έμπορο. Αν ο έμπορος δεν συμμορφωθεί εντός τριάντα ημερών, ο καταναλωτής δύναται να ζητήσει από το δικαστήριο την έκδοση εντάλματος πληρωμής εις βάρος του εμπόρου.