Κατά το δίκαιο της Ένωσης [Οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (ΕΕ L 167, σ. 10)], τα κράτη μέλη παρέχουν, κατ’ αρχήν, στους δημιουργούς και στους δικαιούχους συγγενικών δικαιωμάτων το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν, την αναπαραγωγή των έργων τους ή άλλου προστατευόμενου υλικού. Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέψουν εξαιρέσεις ή περιορισμούς από το αποκλειστικό αυτό δικαίωμα. Έτσι, μπορούν να επιτρέψουν, μεταξύ άλλων i) την πραγματοποίηση αντιγράφων για προσωπική χρήση και ii) αντίγραφα που πραγματοποιούνται σε χαρτί ή σε άλλο ανάλογο υλικό φορέα με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα. Το κράτος μέλος, όμως, που κάνει χρήση της δυνατότητας αυτής πρέπει να μεριμνά ώστε οι δικαιούχοι του δικαιώματος του δημιουργού να λαμβάνουν «δίκαιη αποζημίωση». Σκοπός της αποζημιώσεως αυτής είναι να παράσχει επανόρθωση στους δημιουργούς για την αντιγραφή των προστατευόμενων έργων τους που έγινε χωρίς την άδειά τους.

Το ομοσπονδιακό δικαστήριο της Γερμανίας κλήθηκε να επιλύσει διαφορές σχετικά με τη δίκαιη αποζημίωση για την αναπαραγωγή προστατευόμενων έργων μέσω αλυσίδας συσκευών που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εκτυπωτή και προσωπικό υπολογιστή, κυρίως όταν αυτές οι συσκευές συνδυάζονται μεταξύ τους. Στο πλαίσιο των διαφορών αυτών, εταιρία συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων του δημιουργού η οποία αντιπροσωπεύει τους συγγραφείς και τους εκδότες λογοτεχνικών έργων στη Γερμανία, ζήτησε να υποχρεωθούν οι εταιρίες Canon, Epson,Fujitsu, Hewlett-Packard, Kyocera και Xerox να της παράσχουν πληροφορίες για τις ποσότητες και το είδος των εκτυπωτών που πωλήθηκαν από το 2001. Επιπλέον, η εταιρία ζήτησε να αναγνωριστεί ότι οι Kyocera, Epson και Xerox οφείλουν να της καταβάλουν αμοιβή, υπό τη μορφή τέλους επιβαλλόμενου στους προσωπικούς υπολογιστές, στους εκτυπωτές και/ή στους σχεδιογράφους που διατέθηκαν στο εμπόριο στη Γερμανία το διάστημα μεταξύ 2001 και 2007. Στο πλαίσιο αυτό, ζητήθηκε από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τις σχετικές διατάξεις του δικαίου της Ένωσης.

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο απαντά ότι η έννοια της «αναπαραγωγής που πραγματοποιείται με τη χρήση οποιουδήποτε είδους φωτογραφικής τεχνικής ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο που επιφέρει παρόμοια αποτελέσματα» περιλαμβάνει τις αναπαραγωγές που πραγματοποιούνται με εκτυπωτή και προσωπικό υπολογιστή, όταν οι συσκευές αυτές συνδυάζονται μεταξύ τους. Στην περίπτωση αυτή, νομίμως τα κράτη μέλη θεσπίζουν σύστημα βάσει του οποίου η δίκαιη αποζημίωση καταβάλλεται από τα πρόσωπα που διαθέτουν μία συσκευή η οποία χρησιμοποιείται κατά μη αυτόνομο τρόπο στην ενιαία διαδικασία αναπαραγωγής σε συγκεκριμένο υπόθεμα του έργου ή άλλου προστατευόμενου υλικού, στον βαθμό που τα εν λόγω πρόσωπα έχουν τη δυνατότητα να μετακυλίσουν το κόστος του τέλους στους πελάτες τους, εξυπακουομένου ότι το συνολικό ποσό της δίκαιης αποζημιώσεως που οφείλεται ως αντιστάθμιση της ζημίας που υπέστη ο δημιουργός λόγω αυτής της ενιαίας διαδικασίας, δεν πρέπει να είναι διαφορετικό, κατ’ ουσίαν, από αυτό που ορίσθηκε για την αναπαραγωγή μέσω μίας μόνο συσκευής.

Εξάλλου, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι ενδεχόμενη πράξη, με την οποία ο δικαιούχος παρέχει άδεια αναπαραγωγής του έργου του ή άλλου προστατευόμενου υλικού, ουδεμία επιρροή ασκεί στη δίκαιη αποζημίωση.

Επιπλέον, το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι η μη εφαρμογή τεχνολογικών μέτρων που αποσκοπούν στο να εμποδίσουν ή να περιορίσουν τη μη επιτρεπόμενη αναπαραγωγή δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του δικαιώματος δίκαιης αποζημιώσεως για ιδιωτική αντιγραφή. Πράγματι, η εφαρμογή, εκ μέρους των δικαιούχων, τέτοιων μέτρων έχει εκούσιο χαρακτήρα. Εντούτοις, το οικείο κράτος μέλος μπορεί να εξαρτήσει το συγκεκριμένο επίπεδο της αποζημίωσης που οφείλεται στους δικαιούχους από την εφαρμογή των εν λόγω τεχνολογικών μέτρων, προκειμένου να ενθαρρύνει τους δικαιούχους να λάβουν τα μέτρα αυτά και να συμβάλουν οικειοθελώς στην ορθή εφαρμογή της εξαιρέσεως της ιδιωτικής αντιγραφής.

Τέλος, το Δικαστήριο απαντά ότι η σχετική ρύθμιση (η οδηγία 2001/29/ΕΚ που τέθηκε σε ισχύ στις 22 Ιουνίου 2001 και την οποία τα κράτη μέλη όφειλαν να μεταφέρουν στην εσωτερική έννομη τάξη το αργότερο στις 22 Δεκεμβρίου 2002) δεν έχει εφαρμογή στις πράξεις χρησιμοποίησης των έργων και άλλου προστατευόμενου υλικού που έγιναν πριν από την ημερομηνία αυτή.

ΥΠΟΜΝΗΣΗ: Η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA από την ημερομηνία δημοσιεύσεώς της