Τι είναι η ACTA;
H Εμπορική Συμφωνία Καταπολέμησης της Παραποίησης ή ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement) έχει σα στόχο ακριβώς αυτό που προκύπτει από το όνομά της: την επιβολή του σεβασμού των πνευματικών δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Πόσο κοστίζουν πραγματικά οι «μαϊμούδες»; Μελέτη του ΟΟΣΑ από το 2005, προσδιόρισε το κόστος τους σε 200 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και τούτο μόνο για τα «πραγματικά» προϊόντα που κυκλοφορούν στα καταστήματα. Αν προστεθούν τα ψηφιακά προϊόντα που έχουν πέσει θύματα πειρατείας στο ίντερνετ ο λογαριασμός προφανώς αυξάνεται κατακόρυφα.
Τι καλύπτει;
Κάθε παραβίαση κατοχυρωμένου πνευματικού δικαιώματος στον «πραγματικό» κόσμο και στο ίντερνετ.
Ποιοί συμμετέχουν;
Η ACTA συνομολογήθηκε μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της, των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, του Καναδά, της Ιαπωνίας, του Μεξικού. του Μαρόκου, της Νέας Ζηλανδίας, της Σιγκαπούρης, της Νοτίου Κορέας και της Ελβετίας. Όταν τεθεί σε ισχύ θα μπορεί να συμμετάσχει οποιοδήποτε κράτος μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Γιατί έχει αποδειχθεί αμφιλεγόμενη;
Ορισμένοι θεωρούν ότι προκρίνει τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων εις βάρος των δικαιωμάτων των πολιτών, ειδικά σε ότι αφορά την εφαρμογή της στο ίντερνετ, όπου θεωρούν ότι μεταφράζεται σε παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον οι διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση της συμφωνίας καταγγέλλεται ότι καλύφθηκαν από βαθύ πέπλο αδιαφάνειας, χωρίς τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ή των αναπτυσσόμενων χωρών.
Ποιοι έχουν ήδη υπογράψει;
Στην ΕΕ έχουν ήδη υπογράψει όλα τα κράτη μέλη εκτός από την Κύπρο, την Εσθονία, τη Σλοβακία, τη Γερμανία και την Ολλανδία. Έχουν επίσης υπογράψει οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Ιαπωνία, και το Μαρόκο, η Σιγκαπούρη, η Νότιος Κορέα.
Γιατί είναι κρίσιμος ο ρόλος του ΕΚ;
Η ACTA δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ πριν δώσει τη σύμφωνη γνώμη του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που με βάση τις Συνθήκες της Ένωσης έχει δικαίωμα βέτο σε κάθε διεθνή συμφωνία που συνάπτει η ΕΕ.
Ποιες είναι επιλογές του ΕΚ;
Το Κοινοβούλιο δεν μπορεί να τροποποιήσει τη συνθήκη αλλά μόνο να την εγκρίνει ή να την απορρίψει. Στην πράξη έχει και δύο άλλες επιλογές. Η πρώτη είναι να την παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για γνωμοδότηση ως προς το αν είναι συμβατή με το Δίκαιο της Ένωσης. Σε περίπτωση παραπομπής η συμφωνία δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ πριν εκδοθεί η γνωμοδότηση. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη καταληκτική ημερομηνία το ΕΚ μπορεί να επιλέξει να αφήσει τη συμφωνία εκτός ημερησίας διάταξης επ’ αόριστον καθιστώντας την έτσι ουσιαστικά και τυπικά ανενεργή.
Πώς θα λάβει την απόφασή του το ΕΚ;
Το ΕΚ έχει δεσμευθεί να λειτουργήσει με πλήρη διαφάνεια και ενθαρρύνει κάθε ενδιαφερόμενο να αναμιχθεί ενεργά στη διαδικασία, εξετάζοντας τα έγγραφά του και παρακολουθώντας τις συναντήσεις, που άλλωστε κατά κανόνα αναμεταδίδονται απευθείας στο ίντερνετ.
Όπως για κάθε άλλη νομοθεσία, η προετοιμασία της όποιας απόφασης γίνεται στις επιτροπές του ΕΚ, με επικεφαλής την επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου που θα κάνει και την τελική εισήγηση στην ολομέλεια υπέρ ή κατά της συμφωνίας. Ωστόσο άλλες τέσσερις επιτροπές θα ασχοληθούν με το θέμα και θα εκδώσουν δική τους γνώμη προς την επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου. Είναι οι επιτροπές Βιομηχανίας, Δικαιοσύνης -Εσωτερικών Υποθέσεων, Νομικών Θεμάτων και Ανάπτυξης. Η εξέταση θα διαρκέσει αρκετούς μήνες με συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσοτέρων εκπροσώπων της κοινωνίας και των ενδιαφερομένων μερών, ενώ οι περισσότερες αν όχι όλες οι οι συναντήσεις θα αναμεταδοθούν ζωντανά στο ίντερνετ. Η τελική εισήγηση προς την ολομέλεια και οι γνωμοδοτήσεις θα δημοσιευθούν αμέσως ενώ ζωντανά θα αναμεταδοθεί, όπως πάντα, και η τελική ψηφοφορία στην ολομέλεια.
Τι θέση έχει πάρει μέχρι τώρα το ΕΚ;
Μέχρι στιγμής το ΕΚ έχει εγκρίνει τρία ψηφίσματα για την ACTA. Αιτήματα είναι η δημόσια διαπραγμάτευση της συμφωνίας και η ενίσχυση του δικού του ρόλου στις συζητήσεις.
Με ψήφισμα της 11ης Μαρτίου 2009, το ΕΚ κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιοποιήσει αμέσως όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με τις διαπραγματεύσεις.
Με ψήφισμα της 24ης Νοεμβρίου 2010 καλωσορίζει την ACTA ως «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση» καλώντας παράλληλα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιβεβαιώσει ότι η εφαρμογή της δεν προβλέπεται να έχει την παραμικρά επίπτωση στις θεμελιώδεις ελευθερίες και την υφιστάμενη νομοθεσία.
Με ψήφισμα της 10ης Μαρτίου 2010 απέρριψε τον απόρρητο χαρακτήρα των διαπραγματεύσεων και την έλλειψη διαφάνειας.
Αν ψηφίσει υπέρ…
Τίποτα δεν θα αλλάξει μέχρι να υπογράψουν η Κύπρος, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Γερμανία και η Ολλανδία και μέχρι να την επικυρώσουν όλα τα κράτη μέλη. Όμως…
… Αν ψηφίσει κατά
Τότε η ACTA δεν θα τεθεί σε ισχύ στην ΕΕ καθώς καμία διεθνής συμφωνία δεν είναι δυνατή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του. Ωστόσο αν η συμφωνία επικυρωθεί από τουλάχιστον έξι χώρες από τον υπόλοιπο κόσμο, τότε θα ισχύσει για αυτές τις χώρες αλλά όχι για τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Αναφορά που συνοδεύουν 2,4 εκατομμύρια υπογραφές Ευρωπαίων πολιτών κατά της ACTA κατατέθηκε στις 28/02 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με βασικό επιχείρημα ότι στην προσπάθεια καταπολέμησης της πειρατείας στο ίντερνετ, η ACTA παραβιάζει την ελευθερία πρόσβασης στο διαδίκτυο. Η επιτροπή Αναφορών του ΕΚ παρέλαβε το κείμενο για να το εξετάσει πριν εισηγηθεί τη λήψη κάποιας απόφασης όπως η σύνταξη έκθεσης προς την ολομέλεια ή η παραπομπή του θέματος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αναφορά με περισσότερες από 2,4 εκατομμύρια υπογραφές επιδόθηκε επισήμως στην επιτροπή Αναφορών του ΕΚ. Πίσω από την κίνηση βρίσκεται η διεθνής οργάνωση διαμαρτυρίας Avaaz, που δραστηριοποιείται διεκδικητικά στο ίντερνετ για διάφορα θέματα μεταξύ των οποίων και η ACTA.
Ιστορικό: Μετά την παραλαβή της αναφοράς, τα μέλη της επιτροπής θα εξετάσουν το κατά πόσον μπορεί ή όχι να γίνει παραδεκτή με βάση τις αρμοδιότητες του ΕΚ, διαδικασία που διαρκεί το πολύ δύο μήνες αλλά σε επείγουσες περιπτώσεις πολύ λιγότερο.
Αν τα μέλη της επιτροπής κρίνουν ότι το ζητούμενο δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της ΕΕ τότε η προσφυγή απορρίπτεται αν όμως την κάνει αποδεκτή υπάρχουν διάφορες μορφές δράσης. Έτσι, μεταξύ άλλων, τα μέλη της επιτροπής μπορούν να αποφασίσουν να προχωρήσουν σε διερεύνηση του ζητήματος, ενδεχομένως σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, να την παραπέμψουν σε άλλη κοινοβουλευτική επιτροπή ή, σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις να συντάξουν έκθεση προς την ολομέλεια που εφ’ όσον υιοθετηθεί καθίσταται επίσημη θέση του ΕΚ.